Mardi 19 décembre 2017
Dans la chambre, les autres lits sont occupés par de jeunes autrichiens : un jeune homme et deux jeunes filles. Sur le matin, j’entends des gloussements venant du lit à coté, derrière des serviettes de toilettes faisant paravent, et le lit supérieur est inoccupé.
Je prends un petit déjeuner occidental à l’auberge : une crête, une salade de fruits, et un café pour deux dollars.
Ensuite, je demande un tuk_tuk à la réception : dix-huit dollars, pour aller au musée du centre de torture S21 installé dans un ancien lycée, puis au lieu des exécutions.
Le chauffeur me donne rendez-vous à la sortie du S21 à onze heures. Je n’ai pas fini de regarder les photos, expositions temporaires, etc.. Quand il est l’heure de regagner le tuk-tuk. C’était un mauvais plan. L’entrée coûte dix dollars. J’y ai appris que beaucoup de khmers rouges y sont passés, et que 75% de l’équipe qui avait pris le pouvoir en 1975 avait disparu en 1979. Beaucoup de bourreaux (179) sont devenus ensuite des prisonniers. La paranoïa régnait.
Ensuite, nous allons au champ d’exécution de Choeung Ek (killing field). C’est l’horreur : des restes de fosses communes, un stupa rempli de d’ossements. Les condamnés étaient exécutés avec des instruments agricoles. Des bébés avaient le crane fracassé contre un arbre. Une fosse avec une centaine de corps décapités a été découverte : probablement des soldats khmers rouges soupçonnés de vouloir passer au Viet Nam (« corps de Cambodgien, tête de Vietnamien »).
J’achète un livre : « Cambodge année zéro » pour essayer de comprendre comment une poignée d’intellectuels en est arrivée à glorifier la paysannerie illettrée, et à chercher à liquider tous leurs semblables. Le fait de porter des lunettes vous rendait suspect.
Comment un mouvement prônant l’unité nationale, sous la bannière du roi Norodom Sihanouk , contre les bombardements américains a-t-il pu en arriver là ?
Pendant la guerre du Viet Nam, le Cambodge aurait reçu plus de bombes que le monde entier pendant la seconde guerre mondiale.
Je suis de retour à l’auberge vers quatorze heures. Je mange une soupe dans un petit restaurant cambodgien pour deux dollars.
Ensuite je vais visiter la pagode « Wat Pnom ». J’y déguste un ananas sur un banc ; Il est vendu tout découpé pour un dollar.
Des bonzes prennent des photos, et posent aussi pour les touristes.
Fait inhabituel, des statues féminines sont présentes dans la pagode.
A coté, se trouve l’ambassade des USA, impressionnante par son étendue.
Je passe aussi devant la poste : des cartes postales représentant Angkor y sont en vente : autant attendre d’y être.

Mardo, 19an de decembro 2017
En la ĉambro, la aliaj litoj estas okupitaj de junaj aŭstraj: junulo kaj du junulinoj. Matene mi aŭdas klukojn venantajn de la alia malsupra lito, malantaŭ la lavtukoj farantaj ekranego. La supra lito estas malplena.
Mi havas okcidentan matenmanĝon ĉe la gastejo: kresto, frukto, kaj kafo por du dolaroj.
Tiam mi petas tuktukon ĉe la ricevejo: dek ok dolaroj, por iri al la S21-turmenta muzeo instalita en iama mezlernejo, kaj poste al ekzekutejo
La ŝoforo rendevuas min ĉe la eliro de la S21 je la dekunua horo. Mi ne finis rigardi fotojn, provizorajn ekspoziciojn ktp. kiam estas tempo iri al la tuk-tuko. Estis malbona plano. La enirejo de la muzeo kostas dek dolarojn. Mi eksciis, ke multaj Khmer Rouge estis enprizonigitaj tie, kaj ke 75% de la teamo, kiu prenis potencon en 1975, estis malaperitaj en 1979. Multaj torturistoj (179) poste estis malliberuloj. Parano reĝis.
Tiam ni iras al la kampo de ekzekutoj de Choeung Ek (mortiganta kampo). Estas terura: restaĵoj de amasaj tomboj, stupa plena de ostoj. La homoj estis ekzekutitaj per agrikulturaj iloj. Beboj havis la kranion frakasita kontraŭ arbo. Estis malkovrita tombo kun cent korpoj senkapigitaj: verŝajne Ruĝaj khmeroj soldatoj suspektitaj de voli pasi al Viet Nam ("Kamboĝa Korpo, Vjetnama kapo").
Mi aĉetas libron: "Kamboĝo-jaro nulo" por provi kompreni kiel grupeto da intelektuloj venis al glori la analfabetan kamparanon kaj provi mortigi ĉiujn siajn samulojn. Porti okulvitrojn faris vin suspektema.
Kiel povus movado, kiu proklamas nacian unuecon, sub la flago de la reĝo Norodom Sihanouk, kontraŭ amerika bombado venis al ĉi tio?
Dum la vjetnama milito, Kamboĝo ricevus pli da bomboj ol la tuta mondo dum la Dua Mondmilito.
Mi revenas al la gastejo ĉirkaŭ la kvara horo vespere. Mi manĝas supon en malgranda kamboĝa restoracio por du dolaroj.
Poste mi vizitas la pagodon de Wat Pnom. Mi manĝas ananon sur benko; Ĝi estas vendita tranŝita por unu dolaro.
Monahoj fotajn kaj ankaŭakceptas esti fotitaj kun turistoj.
Nekutime, estas virinaj statuoj en la pagodo.
Proksime, estas la usona ambasadejo, impresa laŭ ĝia amplekso.
Mi ankaŭ preterpasas la poŝtoficejon: bildkartoj reprezentantaj Angkor estas venditaj: estas pli bone atendi de esti tie.

Règlement des agents de sécurité
1 Réponds conformément à ma question que je t’ai posée. N’essaie pas de détourner la mienne
2 N’essaie pas de t’échapper en prenant des prétextes selon tes idées hypocrites. Il est absolument interdit de me contester.
3. Ne fais pas l’imbécile car tu es l’homme qui s’oppose à la révolution.
4. Réponds immédiatement à ma question sans prendre le temps de réfléchir.
5. Ne me parle pas de tes petits incidents commis à l’encontre de la bienséance. Ne parle pas non plus de l’essence de la révolution.
6. Pendant la bastonnade ou l’électrochoc, il est interdit de crier fort.
7. reste assis tranquillement. Attends mes ordres. S’il n’y a pas d’ordre, ne fais rien. Si je te demande de faire quelque chose, fais le immédiatement sans protester.
8. Ne prends pas prétexte de Kampuchea Krom pour voiler ta gueule de traître.
9 si vous ne suivez pas tous les ordres ci-dessus, vous recevrez des coups de bâton, de fils électrique et des électrochocs (vous ne pourrez pas compter ces coups)
10. si tu désobéis à chaque point de mes règlements, tu auras soit dix coups de fouet, soit cinq électrochocs.

Regularo de la sekurecaj gardistoj
1 Respondu laŭ mia demando, ke mi demandis vin. Ne provu deturni mian
2 Ne provu eskapi prenante pretendojn laŭ viaj hipokritaj ideoj. Ĝi estas absolute malpermesata kontesti.
3. Ne faras la stultulo ĉar vi estas la homo, kiu kontraŭstaras la revolucion.
4 ; Respondu mian demandon tuj sen preni la tempon pensi.
5. Ne parolu al mi pri viaj malgrandaj eventoj faritaj kontraŭ decoro. Ankaŭ ne parolu pri la esenco de la revolucio.
6. Dum bastoneco aŭ elektroŝolo, estas malpermesita krii laŭte.
7. Sidu trankvile. Atendu miajn ordonojn. Se ne estas ordono, ne faru ion. Se mi petas vin fari ion, faru ĝin tuj sen protestado.
8. Ne uzu Kampuchea Krom kiel ekskuzon por kaŝi la makzelojn de via perfidulo.
9 Se vi ne sekvas ĉiujn suprajn ordonojn, vi estos batita per bastono, elektrafadenoj kaj elektroŝoko (vi ne povos kalkuli ĉi tiujn batojn)
10. Se vi malobeas ĉiun punkton de miaj reguloj, vi havosdek vipobatojn aŭ kvin elektroŝokojn.

L’arrêt des camions
Ici se trouvait l’endroit où s’arrêtaient les camions transportant les victimes à exterminer en provenance de la prison de Tuol Sleng et d’autres endroits dans le pays. Les camions arrivaient, en principe, 2 à 3 fois par mois, ou chaque 3 semaines. Chaque camion transportait 20 à 30 prisonniers, effrayés, avec un bandeau sur les yeux, et silencieux.
Quand les camions arrivaient, les victimes étaient conduites pour l’exécution aux fosses ou envoyées pour être détenues dans le bâtiment-obscur servant de prison tout proche.

Haltejo de la kamionoj
Jen la loko, kie la kamionoj, kiuj portas la viktimojn por esti ekstermitaj, devenitaj el Tuol Sleng-maliberejo kaj aliaj lokoj en la lando. La kamionoj alvenis, en komenco, 2 ĝis 3 fojojn amonate, aŭ ĉiu 3 semajnoj. Ĉiu kamiono portis 20 al 30 malliberuloj, timigitaj, kun okulbendo , silentaj.
Kiam la kamionoj alvenis, la viktimoj estis prenitaj por ekzekuto al la fosaĵoj aŭ senditaj por esti tenitaj en la malluma konstruaĵo apud kiel proksima malliberejo.

S’il vous plait, veuillez montrer votre respect aux millions de personnes tuées pendant le régime génocidaire de Pol Pot.

Bonvolu montri vian respekton al la milionoj da homoj mortigitaj dum la genocida reĝimo de Pol Pot.

La détention obscure et lugubre
Ici se trouvait l’endroit où les victimes transportées depuis Tuol Sleng et d’autres endroits du pays étaient détenues. Généralement, quand le camion arrivait, les victimes étaient exécutées immédiatement. Cependant, comme le nombre des victimes à exécuter augmentait jusqu’à 300 par jour, les exécuteurs n’arrivaient pas à les tuer toutes le même jour. C’est pourquoi elles étaient détenues pour être exécutées le jour suivant. Le bâtiment de détention était construit en bois avec de l’acier galvanisé sur le toit. Ses murs étaient constitués de deux épaisseurs de bois pour assombrir et empêcher les prisonniers de se voir les uns les autres. Malheureusement, le bâtiment de détention a été démantelé en 1978. .

La malluma kaj timega malliberejo
Jen la loko, kie la viktimoj transportitaj el Tuol Sleng kaj aliaj partoj de la lando estis metitaj. Ofte, kiam la kamionoj alvenis, la viktimoj estis tuj ekzekutitaj. Tamen, ĉar la nombro da viktimoj por esti ekzekutitaj pliiĝis ĝis 300 tage, la ekzekutistoj ne povis mortigi ilin la saman tagon. Tial la malliberuloj estis tenitaj por ekzekuto la sekvan tagon. La maliberejo estis konstruita el ligno kun galvanigita ŝtalo sur la tegmento. Ĝiaj muroj estis faritaj el du tavoloj da ligno por mallumigi kaj malhelpi la malliberulojn vidi unu la alian. Bedaŭrinde, la aresto estis malkonstruigita en 1978.

Ici se trouvait l’endroit où les exécuteurs stationnaient en permanence et travaillaient.
Le bureau, comme le lieu d’exécution était équipé de l’électricité, ce qui permettait de conduire les exécutions et de lire et signer les sentences qui accompagnaient les prisonniers, durant la nuit.

Tie estis la loko, kie la ekzekutistoj konstante staris kaj laboris.
La oficejo, kaj la loko de ekzekuto estis ekipita per elektro, kiu ebligis efektivigi la ekzekutojn kaj legi kaj subskribi la verdiktojn, kiuj akompanis la malliberulojn, dum la nokto.

Ici se trouvait l’endroit où les instruments d’exécution étaient stockés.
Ces instruments ont été perdus en 1979.
La salle de stockage était construite en bois, avec du fer galvanisé sur le toit.

Jen la loko, kie la instrumentoj de ekzekuto estis konservitaj.
Ĉi tiuj instrumentoj estis perdital en 1979.
La stokadejo estis konstruita el ligno, kun galvanigita fero sur la tegmento.

Tombe collective de 450 victimes

Kuntombejo de 450 viktimoj

Cet arbre était utilisé pour suspendre un haut parleur qui émettait des sons plus forts, pour couvrir les cris des victimes pendant leur exécution.

Ĉi tiu arbo estis uzita por kroĉi laŭtparolilon, kiu elsendis grandajn sonojn, por kovri la kriojn de la viktimoj dum ilia ekzekuto.

Tombe collective de plus de cent femmes et enfants en majorité nus:

Kuntombejo de pli ol cent virinoj kaj informoj, la plej multaj el ili nudaj.

Arbre à tuer, contre lequel les exécuteurs frappaient les enfants

La arbo kontraŭ kiu la murdistoj frapis la infanojn

Lambeaux des vêtements des victimes :
Depuis l’exhumation des fosses communes en 1980, des lambeaux de vêtements de victimes remontent après les pluies et nous les collectons pour les conserver.

Pecoj da vestaĵoj de la viktimoj
Ekde la malfermeco de la komunaj tomboj, pecoj da vestaĵoj de la viktimoj supreniras poste la pluvoj kaj ni kolektas ilin por konservi.

Tombe collective de 166 victimes, sans tête

Kolektiva tombo de 166 viktimoj, sen kapo